SUB.PAKUNGA
SUB. PAKUNGA
Dokhama
Chawngthu Vanchiau leh Rokhawthangi Renthlei te fapa, Sub.Pakunga hi Mizote
zinga Subedar kai hmasa ber a ni a. Kum 1918-ah
Kum 8 sipai
a tan hnu ah bel khat a kai ve thei hram a.kum 1929 ah Havildar ah a kaisang a
,Silchar ah sawn a ni a.hemi kum hian namen lova tamin ni 10 chhung zet mai
ruah a’n sur teh reng a. silchar khawpui chu tuilianin a nuai nasa hle a,
Lawngleng in chhanchhuahhna an thawk a mi tam tak an chhanchhuak nghe nghe ani.
Aizawl a vai dawrkai hausa chhungkaw pakhat an chhan chhuah phei chu an lawm
lutuk a, ‘dawr ka kai chhung chu pakunga’n Chini a nghei lovang’ a ti hial ani.
A chanchin
sawi a
Chutiang
hunah chuan Pu Pakunga chuan Pu Bawichhunga chu a kian ta a, Pu R Vanlawma sawi
dan chuan, sipai hotute khan Pu Pakunga hi an berawn; 'Mizo tlawmngaihna thuk
tak nen, 'Pu Bawichhunga hian jemadar chu kai zawk sela a dik ang,' a lo ti
thei a, a ropui hle a ni," a ti. Pu Pakunga jemadar sahib a'n nih ve khan
Pu Bawichhunga hian vawk talh meuhin a lawmsak a, mittui tla zawih zawihin
lawmpuina chibai a buk a ni.
Indopui II na a Sub Pakungate chet that dan hi
Sipai hotu liante beng a thleng ve phak lo mah se, Bawrhsap Mcdonald
chuan a lo hre hle mai a, lawman atan chieftainship pek a tum ta a . Sub
Pakungate hotu lu ber Col.Bowman hi Thingpui huan Sap thin, emergency thila
training leh rank peka thawk ve mai anih avangin sipai chinchang a hre thui vak
lo va. An hnathawh thatte chu “Hengte hi chu sipai hna ve reng a ni” a ti
thin a.
Indopui II zawh hnua a rank puite nen an
inhmu khawm chu a inchhir ve viau aniang. A thiante’n V.C leh M.C an bel fur
hlawm mai si a le, a hote Sub Pakungate hna thawh that leh huaisen zia report a
lo pe ve lo chu pawi a ti hle a, an zinga mi khan V.C emaw M.C emaw hmu an awm
chuan amah pawhin automatic-in a hmu dawn tihna a lo ni reng si a, a mittui a
tla hial a ni.
kum 1935-ah
British sorkar tana hna thawk ṭha chawimawina Lalber Silver Jubilee Medal a
dawng a, 1939-ah jemadar-ah a kaisang a, lal leh kohhrante'n an lawmpui hle.
Kohhran phei chuan biak inah a lawmna hun an hmang hial. 1941-a sebudar-a a
kaisang a, Subedar-a a kai hian a lawmpui nan Zoram tlang tinah lawmpuina mei
an det hial!
Kum 1946-ah sipai atangin a pension a,
Bawrhsap Macdonald-a'n lawmman atan lalna tlang pein, kum 1947-ah
Hetih hunlai hian Mimbung, Kawnpui leh
Goboicherra ram lalte chu an chunga sawrkar a lungawi loh avangin an lalna
tihtawpsaka ban an ni a. Chung ram pathumte zinga a duh ber chu awp
Goboicherra ramte hi border-a awm, Cachar
ram nena inngheng a ni a. Chuvangin Cachar Forest Department hotute nen pawh
ram ri thuah an buai fo thin a ni. Pu Pakunga lala a zuk thut hnu hian Mizoram
kulh ngheh nan Cachar ramri bul hnai, Lushaicherra leh New Kolalian-ah khaw
thar a siam a. Chu chu ngai thei lovin Cachar Forest hotute chuan kan ram in
tichhia tiin an buhte rawn sam thluk sakin an thlamte Sai an pawh chhiattir
thin a. Mahse, a zam chuang lo !
Kum 1950 vel (hei pawh hi ziak thenkhatah
chuan 1956 tiin an dah)khan Forest hotute thinrim chuan an Saite leh Police
section khat hruaiin Pu Pakunga chu vau dai tur leh a tul dan azira kutkawl
pawh buntir nghal turin an thawk chhuak a. Hriphaw tlangah lawn chhovin Hriphaw
lal in chu an hual ta rup mai a. Hriphaw lal chu a awmna a kilkhawr avangin mimawlmang
vau zam theih mai torah an ngai a, an zuam hle a. Intihlauhawm tak chungin
Hriphaw lalin kawngkhar chu kik pawh kik hmasa lovin an pawt hawng thuai a, an
luhchilh ta a.
Hriphaw lal chuan hawihawm taka biain a lo
dawngsawng a, mahse anni chuan chang khal mai hian, “
Chutah leh, Hriphaw lal chuan, “In pistol-te
in dah dawn lohva, in police-te in dah kian dawn loh chuan kei paw’n ka pistol
ka pai ve ang a, min veng
Tlangvalho lo thlen hma deuh chuan Police
Officer chuan Hriphaw lal chu, “I pistol kha man sak thei che
Amah veng tura a khaw tlangval lo
fuankhawmte chu a in atanga yard 100-a hlaa lo awm turin a hrilh a, an tawlh
hla ta a. Thu awih taka an awm avang chuan Forest Officer-te leh Police
Officer-te pawh chuan an sipaite chu an tawlh hlattir veta a. Hriphaw lal
chuan, “Tunah chuan in mi zawhna kha kan chhang tawh ang che u,” ti chungin
Mcdonald Sap pek Mizoram Map tha deuh mai, han thleh a lehkhabu te tak te, han
pharha hlai tha tak mai, Mizoram chhunga khua leh lui tlang zawng zawngte
chuanna (Topo Map) chu a han phawrh a. “Hei hi Mizoram Official Map, British
Sawrkarin a siam a ni a, han en ula, ka khua leh tui te hian in pawi an khawih
lo a ni.
Tun chinah chuan hei hi hria ula, helai ram
mawh phur tur hian sawrkarin min dah a, chuvang chuan in mite hian ka khua leh
tuite hi vauin an thlawhhmate tihchhiatsak tawh suh se, a tul phawt chuan
kei, anmahni thu petu leh an mawh phurtu hian ka tuar zawk tur a ni,” tiin a
han hrilh a. Pu Pakunga hi palian, hleitling, awki tha leh an mahni ai maha
hindi thiam a lo nih lehzel avangin vau beh leh kutkawl buntir mai chi niin an
hre ta lova, an kir leh ta a. Chumi hnu chuan invau, buh sam thluk leh thlam
Sai pawhthiahtir tih angreng chu hriat a ni zui ta lo a ni.
Lal ban
hnu-in kum 1958-ah Mission veng, Aizawla an inah kir lehin a cheng hlen ta a.
January 21,1975 khan a lo boral ve ta a ni.
Kum 60/70
vel zet a vei hnu, nikum 2020 khan helai Thinghlun (Lushaicherra) velah bawk
hian
o chhuak leh
ta anih kha. Engtin awm zel dawn i maw?
Reference; zohmahruai. Ps chongthu.
Lalhruaitluanga chawngte hnam ropuite u harh
teh u
c.lalnunchanga. thing leh raw in nawh lai.
Rohlupuia chhangte..
Comments