ROPUILIANI
Site hrang hrang a mi ka lawr leh puat puat a,rinthu deuh reuh nen cheibawl leh hmiah ang.
Kan pi leh pute zingah pawh khan ram leh hnam zalenna an humhalh avang a British sawrkarin an thahte chu mi tlemte an ni a. Chung zingah chuan Mizo Hmeichhia ngei, pitar tawh lehnghal, hetiang khawpa huaisen kan lo nei hi a chhuanawm em em a ni. Mizoram zalenna atana a hnathawh leh a thih dante hi thangtharte ta chhinchhiah tlak a ni. Mizo Freedom fighter hmasate zingah hmeichia kan neih chhun a ni a, chawimawina sang tak pek a phu hliah hliah a ni.
A mah chu….
Ropuiliani hi Vanhnuailiana fanu a ni a, a pasal chuVandula Denlung lal ani a.a pasal thih hnu hian Denlung khua chu a awp ta a ni.MAHSE ziaktu thenkhat chuan ropuiliani hi vanhnuailiana fanu ni lovin a farnu niin an sawi thung a.a unau te ni a an sawi chu 1) Vanhnuailiana, 2) Lalphunga, 3) Thawmvunga (Chhim leh hmar indo dawna Lalpuithanga ina kawlhnam kenga lam kha),4) Lalchawngpuii (Laltheri),5) Thangpuii leh 6) Chawngpuii (Vanpuilala Nupui Chawnpuituali) te an ni.a mah hi an ziak tel leh bawk silova. enge dik zawk ka hre tawh biklo.ka rindan chuan,a pa nitase 1786 ah sumsuih atang a zawngtah a a indan chuan vailen hian a tar kiring tawh dawn lutuk a, thil ni thei niin a lang lo.A chhan chu a thih hian kum 60 mi niin a inchhal a, sawrkar lehkha-ah erawh chuan kum 70 chuang hmel a pu ti a ziak a ni a.kum 1895 a a thih chuan, 1786 khian la piang lo fe pawh nise a inmil theilo ani. A naupanlai leh a chanchin kal zel sawi vak ka tum lova,a hming than tak viau na chhan tlem tarlang mai mai ila.kimchang zawk a chhiar duh tan TLAWM VE LO LALNU ROPUILIANI by Lalsangzuali sailo ziak kha lei mai tur. chhana.)
Tunhmain Mizo Lalte chu tu sawrkar hnuaiah mah kun ngai lo leh chhiah pe ngai lo an nih avangin British sawrkar hnuaia awm chu an hreh hle mai a. Lal tam tak an hel a. Captain Browna phei chu an that anih kha. British sawikar chu an lo lian leh a, Captain Brown-a thah thua mawhphurtu deuh deuh, Kalkhama, Thanghulha leh Lianphungate chu Hazaribagh Jail-ah an dah a, an thi ta anih nghe nghe kha. Chubakah Kairuma pawh Bristish sawrkar hnuaia awm a duh lo va, a dova. Kum 1896-ah Aizawl, Lunglei leh Chin Hills atanga sipai tam tawk theuh thawk chhuakin Bristish sipaite chuan an tun a. A khua an hal sak vek a, Buh ton 2000 an chawitir a, pawisa pawh Rs. 900/- chuang an chawitir a nih kha.
Chutianga British sawrkar hnuaia awm duh lova dotu, Mizo Lalte zingah chuan Denlung Lal Vandula nupui, ROPUILIANI leh a fapa Lalthuama Haulawng Lal kha a rothap berte zinga mi an ni a. Kum 1889ah khan hetiang hian British sawrkar do dan tur a ruahman a.
1. British sawrkar Telegraph(inbiakpawhna) tihchhiat.
2. Lei leh luia inkalpawhna, lawng tihchhiat.
3. A remchan hun apianga British sipaite lambun.
Hemi chungchang hi British sawrkar chuan a lo hre ru a. Chuveleh Captain J. Shakespear-a chu Ropuilianite nufa man turin a chhuak nghal a. August,8. 1893 ah an pahnihin a man a, Lunglei Jailah a khung phawt a. tualthat case a siamsak a, dam chhung lungin tang turin Chittagong Jailah a dah a ni. Heta lungina atan lai hian Ropuiliani hi a tar tawh hle a. A taksa hriselnain lungina awm chu a zo ta lova. Ropuiliani hi sap lungin tang anga zah taka enkawl a ni a. Tang rei hman lovin kum 18.4.1895 ah khan Chittagong Jailah chuan a thi ta a ni. Kum hnih emaw chauh lunginah a tang hman tihna a nih chu.
A ruang hi embalmed(tawih theilo tur a damdawi a sawng bawl ?,,c.tlau) niin a fapa Lalthuama ten Lawngin Tlabung thleng an rawn hawn a, a khua Denlung, sawrkarin tihluihnaa Ralvawnga a hruaithlak tak mipuiten an zuk zawn a, a kuangah hian Hawlrivap (Chinai ang tak) tam tak an rawn telh avangin a rit lutuk a, Tlabungah hian an paih then teuh a, hemi hnu hian an zawn haw ta a ni. A damlaia a fapa Lalthuama hnena a thuchah “Taite, ka lo boral a nih pawhin i pa thlanah ngei min phum ve dawn nia” a tih angin Ralvawnga awmho leh an makpa Dokhara khua Hnahthial hoten Vandula thlan Denlungah an phum ta a ni. Ropuiliani hi a thih hian kum 60 mi niin a inchhal a, sawrkar lehkha-ah erawh chuan kum 70 chuang hmel a pu tia ziak a ni.
Heng sawrkar lehkha tam tak hi kawl that vek a la ni.
Dt.18.6.1997 ah Vandula thlahte leh Hnahthial Group YMA ten Vandula Lungdawh chhung hi an hai a, lung kuang tha tak chhungah Ropuiliani ruang hi an lai chhuak a. A awm zawnah no var, a beng bul phir, a pawla par mawi tak a awm a, a lu bulah hian Lehkhabute, sap tawnga ziak nia hriat, a ziak chhiar theih tawh loh leh a chungah Tuibur lian tak a awm.
Darkawngchilh a feng a, pawnfen dum chhe tawh them nawi leh Buara nawi ni awm tak a awm nuaih bawk. Vandula tu leh fate hmun hrang hranga awmte chuan an pi Ropuiliani thlan a ni ngei tih an pawm a, lehkhaa ziakin a thlahte aiawhin mi thahnem takin hming an sign hnan bawk.
Sawi loh theih loh chu, Ropuiliani ruang an hai thlen hma deuh hian a pasal Vandula ruh, kuanga ur, Bellam chhunga dah an haichhuak bawk. Hei hian Vandula leh Ropuiliani thlan hmun a ni ngei tih chiang takin a tarlang a ni.
Thulakna site te: http://www.vanglaini.org/
(R. Savunga : Zofate Chenna(1260-1933 A.D.) P.52.@ zoin.info)
Mizo sailo blog(vanhnuailiana chanchin)
Site hrang hrang a mi ka lawr leh puat puat a,rinthu deuh reuh nen cheibawl leh hmiah ang.
Kan pi leh pute zingah pawh khan ram leh hnam zalenna an humhalh avang a British sawrkarin an thahte chu mi tlemte an ni a. Chung zingah chuan Mizo Hmeichhia ngei, pitar tawh lehnghal, hetiang khawpa huaisen kan lo nei hi a chhuanawm em em a ni. Mizoram zalenna atana a hnathawh leh a thih dante hi thangtharte ta chhinchhiah tlak a ni. Mizo Freedom fighter hmasate zingah hmeichia kan neih chhun a ni a, chawimawina sang tak pek a phu hliah hliah a ni.
A mah chu….
Ropuiliani hi Vanhnuailiana fanu a ni a, a pasal chuVandula Denlung lal ani a.a pasal thih hnu hian Denlung khua chu a awp ta a ni.MAHSE ziaktu thenkhat chuan ropuiliani hi vanhnuailiana fanu ni lovin a farnu niin an sawi thung a.a unau te ni a an sawi chu 1) Vanhnuailiana, 2) Lalphunga, 3) Thawmvunga (Chhim leh hmar indo dawna Lalpuithanga ina kawlhnam kenga lam kha),4) Lalchawngpuii (Laltheri),5) Thangpuii leh 6) Chawngpuii (Vanpuilala Nupui Chawnpuituali) te an ni.a mah hi an ziak tel leh bawk silova. enge dik zawk ka hre tawh biklo.ka rindan chuan,a pa nitase 1786 ah sumsuih atang a zawngtah a a indan chuan vailen hian a tar kiring tawh dawn lutuk a, thil ni thei niin a lang lo.A chhan chu a thih hian kum 60 mi niin a inchhal a, sawrkar lehkha-ah erawh chuan kum 70 chuang hmel a pu ti a ziak a ni a.kum 1895 a a thih chuan, 1786 khian la piang lo fe pawh nise a inmil theilo ani. A naupanlai leh a chanchin kal zel sawi vak ka tum lova,a hming than tak viau na chhan tlem tarlang mai mai ila.kimchang zawk a chhiar duh tan TLAWM VE LO LALNU ROPUILIANI by Lalsangzuali sailo ziak kha lei mai tur. chhana.)
Tunhmain Mizo Lalte chu tu sawrkar hnuaiah mah kun ngai lo leh chhiah pe ngai lo an nih avangin British sawrkar hnuaia awm chu an hreh hle mai a. Lal tam tak an hel a. Captain Browna phei chu an that anih kha. British sawikar chu an lo lian leh a, Captain Brown-a thah thua mawhphurtu deuh deuh, Kalkhama, Thanghulha leh Lianphungate chu Hazaribagh Jail-ah an dah a, an thi ta anih nghe nghe kha. Chubakah Kairuma pawh Bristish sawrkar hnuaia awm a duh lo va, a dova. Kum 1896-ah Aizawl, Lunglei leh Chin Hills atanga sipai tam tawk theuh thawk chhuakin Bristish sipaite chuan an tun a. A khua an hal sak vek a, Buh ton 2000 an chawitir a, pawisa pawh Rs. 900/- chuang an chawitir a nih kha.
Chutianga British sawrkar hnuaia awm duh lova dotu, Mizo Lalte zingah chuan Denlung Lal Vandula nupui, ROPUILIANI leh a fapa Lalthuama Haulawng Lal kha a rothap berte zinga mi an ni a. Kum 1889ah khan hetiang hian British sawrkar do dan tur a ruahman a.
1. British sawrkar Telegraph(inbiakpawhna) tihchhiat.
2. Lei leh luia inkalpawhna, lawng tihchhiat.
3. A remchan hun apianga British sipaite lambun.
Hemi chungchang hi British sawrkar chuan a lo hre ru a. Chuveleh Captain J. Shakespear-a chu Ropuilianite nufa man turin a chhuak nghal a. August,8. 1893 ah an pahnihin a man a, Lunglei Jailah a khung phawt a. tualthat case a siamsak a, dam chhung lungin tang turin Chittagong Jailah a dah a ni. Heta lungina atan lai hian Ropuiliani hi a tar tawh hle a. A taksa hriselnain lungina awm chu a zo ta lova. Ropuiliani hi sap lungin tang anga zah taka enkawl a ni a. Tang rei hman lovin kum 18.4.1895 ah khan Chittagong Jailah chuan a thi ta a ni. Kum hnih emaw chauh lunginah a tang hman tihna a nih chu.
A ruang hi embalmed(tawih theilo tur a damdawi a sawng bawl ?,,c.tlau) niin a fapa Lalthuama ten Lawngin Tlabung thleng an rawn hawn a, a khua Denlung, sawrkarin tihluihnaa Ralvawnga a hruaithlak tak mipuiten an zuk zawn a, a kuangah hian Hawlrivap (Chinai ang tak) tam tak an rawn telh avangin a rit lutuk a, Tlabungah hian an paih then teuh a, hemi hnu hian an zawn haw ta a ni. A damlaia a fapa Lalthuama hnena a thuchah “Taite, ka lo boral a nih pawhin i pa thlanah ngei min phum ve dawn nia” a tih angin Ralvawnga awmho leh an makpa Dokhara khua Hnahthial hoten Vandula thlan Denlungah an phum ta a ni. Ropuiliani hi a thih hian kum 60 mi niin a inchhal a, sawrkar lehkha-ah erawh chuan kum 70 chuang hmel a pu tia ziak a ni.
Heng sawrkar lehkha tam tak hi kawl that vek a la ni.
Dt.18.6.1997 ah Vandula thlahte leh Hnahthial Group YMA ten Vandula Lungdawh chhung hi an hai a, lung kuang tha tak chhungah Ropuiliani ruang hi an lai chhuak a. A awm zawnah no var, a beng bul phir, a pawla par mawi tak a awm a, a lu bulah hian Lehkhabute, sap tawnga ziak nia hriat, a ziak chhiar theih tawh loh leh a chungah Tuibur lian tak a awm.
Darkawngchilh a feng a, pawnfen dum chhe tawh them nawi leh Buara nawi ni awm tak a awm nuaih bawk. Vandula tu leh fate hmun hrang hranga awmte chuan an pi Ropuiliani thlan a ni ngei tih an pawm a, lehkhaa ziakin a thlahte aiawhin mi thahnem takin hming an sign hnan bawk.
Sawi loh theih loh chu, Ropuiliani ruang an hai thlen hma deuh hian a pasal Vandula ruh, kuanga ur, Bellam chhunga dah an haichhuak bawk. Hei hian Vandula leh Ropuiliani thlan hmun a ni ngei tih chiang takin a tarlang a ni.
Thulakna site te: http://www.vanglaini.org/
(R. Savunga : Zofate Chenna(1260-1933 A.D.) P.52.@ zoin.info)
Mizo sailo blog(vanhnuailiana chanchin)
Comments