RUNGDIL CHANCHIN.
Thla tin, thla det tirh te-ah he dil tui hi Sazuk, Sakhietc.ten an in ziah thin (tunhnu-ah erawh ramngawa chereu zo ta a, heihi ala dikreng em a hriat ta lo. Ramsa hliam, Bual dila lut reng reng chu man phak annitawh ngai lo a, sahliam ten damna atana an hman, an damdawi niin, Pi putechuan an soi thin. Tichuan, ramsa ten harsatna an tawhin heng dil pahnih(pathum a ni ber zawk ang chu) te hi an pan thin a. Bual dil chuan, sahliam kahnena lokal reng reng chu ka tidam zel ang..a ti a. Rungdil erawh chuan, keichu Sahliam ka hnena lokal reng reng chu ka chhuah ngailo ang.. a ti thung a.
An in nghirngho tanta a. A sawi ang tak chuan Rungdil a sahliam lut reng reng chu an rawn chhuak lehtawh ngailo ani tih Bual dil-in a hmuh chuan, Hetiang reng reng hian i khawsadawn anih chuan kan awmduntheilo ang, hmundangah insawn rawh tiin Rungdil chu ahau ta a.Rungdil thinrimchu a in hrosa a, a khu ta vung vung mai a. Chu chu Bualdil-ina hmuh chuan, thil thalo zawk a thlen hma aa rang thei ang bera insawn chhuaktur chuan ati ta a.
Tichuan, Rungdil nupa chu awmna tur zawngin an chhuak ta a. Suangpuilawn tlangrawn zawh chho in, tlang liam thla zelin, hmarthlang hawiin an kal tazela.Tlang sang atangchuan Tuivawl thlen hma a ruamrai tha tak mai tlanghniamte te in a hual vel ram chu awmna atan tha dawn hle in an hria a, chu lamchu an pan ta a. An panna kawgah hian lunghmun awih deuh alo awma, tah chuanRahbi an siam a.Chu chu tun thlegin hmuh tur ala awm a, LUNG RAHBI vuah ani a,helai vel ram hi LUNG RAHBI RAM ti a hriat hlen ani ta ani.
awm hmun an bengbel ta a. A bul vel hi ngaw dur chhah tha tak, thing leh mauawm khep khupna ani a. Thing upa tak tak Chhura rual rual leh, mau leh rua pawhArsi ek kai tuar khawpin a ngaw thim khup mai a.
Hetiang taka Ngawdur anih avang hian Ramsa chi hrang hrang leh Sava a tam em emmai a, a bikin Varung an tam leh zual a, hei vang hian Rung dil (Varung dil) anlo tih phah ta a ni.
Thawnthu a ansawi thin pakhatchu, pa pakhat hian Rungdillian zawk (A nu) leh a te zawk (A pa) ah hian Mangkhawng a kam a. A en apianghian Varungleh nungcha dangte alo delh teuh teuh thin a. Zankhat chu amumangah, a mangkhawng chu sut turin an lo hrilh a. Mahse, a delh duh emavangin a sut phal lova, vawikhat leh chauh, a ti zel a.
Tuk khat chu aMangkhawng a zuken leh chuan, naute ban hi a lo delh a. Ngaihthalo takin inlamah a haw ta a. In a thlenchuan a fa chu a lo thi reng mai a ni an ti.
Chutatang chuan Rungdil hian huai neiin an ring a,an tih em em thin ani. Heti takangaw anih vang hi nge, helai rama riakte hian thawm chi hrang hrang zan lamathingkih tluk ri uar uarte, phun nuah nuah thawmte an hre fo thin a. Dawihzepdeuh phei chu mahniin an riak ngamlo hial thin.
Hetia hmun fianrial tha takmaia an inben bel hnu pawhhian Rungdil hi ala khu vung vung thina, a nu zawk hia chang hian hlawm khat laiah hian thisen ang hian a sen kulh thin a, Thi a nei(period) an ti thin. Dil tui chunglang hi patekin a khuh chhuak vek a, ralkhatatanga thlir chuan Dil pawh a anglo hial thin.
Chu patekchu a insawn thin a,dil zat ve ah te a inhnawl khawm a, a dil zahve hi fim kukin a awm thin bok.Dil ah hian lui luanglut pakhat mah a awmlo a, a luan chhuahna chu a te zawklamah a awm ve thung a ni.Dil mawng atang a tui rawn chik chhuak in a siam niberin a lang.Tui chunga patek kan tih mai hi han khawih hian a thaphrak mai a,mur hil hel hian a awm a, patek pangngailo ang tak hian taksa a beite hi a rohnu hian han tuai ila, a til er er thei a.
Heng patek kan tihmai hi Fisheries deptt. chuan enfiahin, sangha chaw tha takmai a ni e an ti a. Kum 1983 khan Mizoram sorkara Fisheries deptt. in enkawltanin Sangha an dah a, heng an sangha dah hi an lian thei hle a, 17Kg-20Kg laite a tling thei a ni. Tunah chuan dil nu leh pa inkarah hian kawngpui nuam takmai a kal ruih a, .
Rungdil len zawng leh thuk zawng hi chiag taka record ani lemlo a..
A lian zawk ( a nu)hi teh kualin hlam 300 vel zeta lian, hlam 5 vela thuk ani a, a kam tuak hihmun rem tak, kal kual theih vek a ni. A te zawk (a pa) hi bialpap lovin, dungsei deuhin a awm thung a, teh kualin hlam 200 chuag zeta ni a, luan chhuahna anei a, akam vel hi dum chhah takin a hual vel vek a, dum awmna zuk thlenglohian a kam tuak hi kalkual theih vek, hmun rem tak tho ani.
Rungdil lian zawk chhak Suangpuilawn lam kawngpui bul maiah hian, Lei kua thuk tak, athukziahriatphak loh a awm bawk a. Lei tak vek ni lovin, a tawntirh ah hianLungkelh a intan ani a. Tunhma chn Khurchhia a Mai an thlak hi Rungdilah a langthin a, Rungdil nen inpawhin an ngai thin.
HeKhurchhia hian makna tak a nei a, Thlasik ah a khu vung vung thin a, chu chu 'AThaw' anti thin.Tun hnuah hian a bul vel lo a an neih thin avang leh bawlhhlawhtam tak a luh tak avangin tun hma angin a khu tawh ngai lova, a kua pwh a thuktawh vak lo a ni. Tunhmadeuh chuan a bul vel chu lo a tana neih pawh an tihdeuh thin. He Khurchhia hi hmanlai a Pasaltha pakhat chuan luhchhuah a tum a,engemawchen chu a lut thei a. mahse, khur chhungah hian pialtlep thui tak aloawm avangleh a thim em avangin a zawh chhuak thei ta lo ani an ti.
HrangbanaCollege zirlai te pawh he Khurchhia ah hian an lo lut tawh a, a chhung a thimem avang leh a kua alo kikawi avangin thui an lut thei ta biklo a ni. Achhungah hian Bakan tam hle thin in sawi a ni bawk.
HeKhurchhia atanga chhak lam hla tak tlang a thing leh mau techu a ro bum thina.Hei hi Khurchhia atanga khu chhuakhian a ur ro niin an ring a, Khurchhe UrRotlang an ti a ni. Mahse, hetia thing leh mau a robum thin chhan hi, Khurchheur ro ni lovin a ram leilung pan vang anih hmel! A chhan chu 1980 bawr velkhan, helai tlangpang hi a min vak mai a, a hnuai hi Pialtlep zau tak mai aloni a.
Tunah chuan Khurchhe Ur rotlang ti tawh lovin, Pialtlep tia hriat ani tawhzawk. He Pialtlep hmun hi kawngpuiin a paltlang a ni a. Zin veivak te tan pohmotor atanga hmuh mai theih a nia, ko pang Pialtlep a a awm zui mai hi a mawiangreng phian a..keipwh ka han kal tawh a,a hmun hma vel a nuam phian mai.
Comments